Systematic revision of the snorkel snail genus Rhiostoma Benson, 1860 (Gastropoda, Caenogastropoda, Cyclophoridae) with descriptions of new species.
The snorkel snail genus Rhiostoma Benson, 1860 is comprised of terrestrial cyclophorid snails with wide-ranging species diversity and radiation in Southeast Asia. The typical characters of the genus are a depressed shell, a detached and descending portion of the last whorl with a distinctive peristomal breathing device attached, and a calcareous cup-shaped operculum. Inthis study, systematics of extant species was revised based on shell morphology combined with COI barcoding. From these thirty recognized species, twelve are new to science. Phylogenetic analysis based on partial COI gene sequences strongly supports the designated morphospecies and a monophyletic Rhiostoma, confirming that all pterocyclinid snails with a calcareous, cup-shaped operculum belong to the same clade. A high intra-specific divergence was observed in R. jalorensis and R. housei populations from locations in close proximity, suggesting a lower dispersal and higher level of isolation. The low inter-specific divergence found in R. hainesi, R. samuiense, R. asiphon, and R. rhothonotaphrosa supports their recent diversification and local adaptation, and is congruent with their marked morphological differences.
หอยงวงท่อ (Snorkel snail) จัดอยู่ในสกุล Rhiostoma Benson, 1860 ประกอบด้วยหอยทากบกในกลุ่ม Cyclophorid ที่มีความหลากหลายทางสายพันธุ์และพบกระจายได้ทั่วไปในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ลักษณะโดยทั่วไปของสกุลคือการมีเปลือกที่แบน เปลือกวงสุดท้ายยื่นยาว แยกออกออกจากตัว ที่ปลายของเปลือกมีท่อเล็ก ๆ เป็นอวัยวะช่วยหายใจติดอยู่ และมีฝาปิดเปลือกเป็นโครงสร้างหินปูนรูปถ้วย ในการศึกษานี้ได้ทบทวนอนุกรมวิธานของชนิดที่พบทั้งหมดในปัจจุบัน โดยใช้ลักษณะทางสัณฐานวิทยาของเปลือกร่วมกับดีเอ็นเอบาร์โค้ด ของยีน COI ผลการศึกษาพบหอยงวงท่อทั้งหมด 30 ชนิด ในจำนวนนี้มี 12 ชนิดที่ได้รับการค้นพบใหม่ การวิเคราะห์สายวิวัฒนาการโดยอาศัยลำดับของยีน COI สนับสนุนการจัดจำแนกด้วยลักษณะทางสัณฐาน และยืนยันว่าหอยงวงท่อทั้งหมดเป็นวงศ์วานเดี่ยว (monophyletic) ซึ่งเป็นการยืนยันว่าหอยทาก pterocyclinid ทั้งหมดที่มีฝาปิดเปลือกเป็นโครงสร้างหินปูนรูปถ้วยจัดอยู่กลุ่มเดียวกัน นอกจากนี้ยังพบความแปรผันทางพันธุกรมมที่สูงระหว่างภายในกลุ่มประชากรของชนิด R. jalorensis และ R. housei จากสถานที่ที่ไม่ห่างกันนัก ซึ่งบ่งชี้ว่ามีการกระจายตัวที่ต่ำและมีระดับการแยกตัวจากกันที่สูง นอกจากนี้ยังพบความแตกต่างพันธุกรรมระหว่างชนิดในระดับต่ำในบางกลุ่ม ได้แก่ R. hainesi R. samuiense R. asiphon และ R. rhothonotaphrosa ซึ่งอาจจะเกิดจากการที่แต่ละชนิดเพิ่งแยกออกจากกัน และมีการปรับตัวในท้องถิ่น ดังที่สะท้อนออกมาจากความแตกต่างทางสัณฐานวิทยาระหว่างชนิด
Tongkerd, P., Tumpeesuwan, S., Inkhavilay, K., Prasankok, P., Jeratthitikul, E., Panha S., Sutcharit, C. 2023. Systematic revision of the snorkel snail genus Rhiostoma Benson, 1860 (Gastropoda, Caenogastropoda, Cyclophoridae) with descriptions of new species. ZooKeys. 1142: 1–144. Doi: 10.3897/zookeys.1142.90097.