Highlight Activities 2021:งานวิจัย

Highlight Activities 2021: ความหลากหลายประชากรฉลามนางฟ้าแอฟริกาชนิดใหม่ (Squatina cf. africana Regan, 1908) ในแถบตะวันตกเฉียงเหนือของมหาสมุทรอินเดีย

ความหลากหลายประชากรฉลามนางฟ้าแอฟริกาชนิดใหม่ (Squatina cf. africana Regan, 1908) ในแถบตะวันตกเฉียงเหนือของมหาสมุทรอินเดีย

เรือประมงไทยที่มีใบอนุญาตจับสัตว์น้ำในบริเวณตะวันออกเฉียงเหนือของมหาสมุทรอินเดียได้เก็บตัวอย่างของประชากรฉลามนางฟ้าแอฟริกาได้จำนวน 14 ตัว การระบุชนิดในเบื้องต้นพบว่ามีลักษณะใกล้เคียงกับฉลามนางฟ้าแอฟริกา Squatina africana Regan, 1908 ซึ่งมักจะพบบริเวณตะวันตกเฉียงใต้ของมหาสมุทรอินเดีย และแตกต่างจากฉลามนางฟ้าชนิดอื่น ๆ ที่พบในมหาสมุทรอินเดียและเขต Indo-West Pacific อย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม เมื่อมีการศึกษารายละเอียดทางสัณฐานพบว่าตัวอย่างนี้มีส่วนที่แตกต่างจาก S. africana ในเรื่องขนาดตัว สัดส่วนที่สำคัญและสีของลำตัว นอกจากนี้การใช้สารพันธุกรรมในส่วน COI gene ยังแบ่งแยกประชากรฉลามนางฟ้า S. africana บริเวณตะวันตกเฉียงใต้ออกจากตัวอย่างที่พบในบริเวณตะวันออกเฉียงเหนือของมหาสมุทรอินเดีย (ภาพที่ 1) โดยมีความแตกต่างถึง 2.4% ซึ่งจัดว่าเป็นความแตกต่างที่มากกว่าความหลากหลายทางพันธุกรรมที่มักจะพบในฉลามชนิดเดียวกัน ดังนั้นฉลามนางฟ้ากลุ่มนี้อาจจะเป็นชนิดพันธุ์ใหม่ จึงตั้งชื่อในเบื้องต้นว่า “Squatina cf. africana”

ภาพที่ 1
นอกจากนี้ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยยังมีตัวอย่างฉลามนางฟ้าที่เรียกว่า Squatina africana เก็บได้จากบริเวณทะเลอันดามัน (ภาพที่ 2) จากการศึกษาลักษณะภายนอกพบว่า ตัวอย่างนี้มีขนาดใหญ่กว่าค่าเฉลี่ยที่พบใน S. africana อย่างชัดเจนและเนื่องจากทะเลอันดามันอยู่ห่างจากพื้นที่ที่พบ S. africana ทำให้ตัวอย่างนี้ไม่น่าจะเป็นชนิดดังกล่าว ในบริเวณอันดามันพบฉลามนางฟ้า 2 ชนิด คือ S. legnota และ S. tergocellata ซึ่งตัวอย่างนี้มีลักษณะต่างจาก S. tergocellata แต่มีลักษณะบางประการใกล้เคียงกับ S. legnota อย่างไรก็ตาม ตัวอย่างนี้ถูกเก็บมานานกว่า 40 ปี ลักษณะภายนอกที่ใช้ในการระบุชนิดได้เลือนหายไป ทำให้ไม่สามารถระบุชนิดได้แน่นอน การวิธีทางพันธุกรรมสามารถช่วยยืนยันได้ แต่เนื่องจากเนื้อเยื่อของตัวอย่างได้ถูกทำลายไปมากการการเก็บรักษา ทำให้ยังไม่สามารถตรวจสอบพันธุกรรมได้ ดังนั้นตัวอย่างนี้ในเบื้องต้น จึงควรเรียก “Squatina cf. legnota”

เอกสารอ้างอิง:
Krajangdara, Tassapon, Jenjit Khudamrongsawat, Chanikarn Chaorattana, Pattarapon Promnun, Simon Weigmann. 2021. Morphological and molecular examinations of a northwestern Indian Ocean population of the African angelshark, Squatina cf. africana Regan, 1908 (Chondrichthyes: Squatiniformes: Squatinidae), with remarks on intraspecific variations. Phuket Marine Biological Center Research Bulletin 79: 17-30. DOI 10.14456/pmbcrb.2021.18.