Highlight Activities 2025: Reverse transcription recombinase polymerase amplification-lateral flow assay for detection of pathogenic orthoflaviviruses in mosquito vectors

การตรวจหาเชื้อไวรัสก่อโรคกลุ่ม Orthoflavivirus ในยุงพาหะ โดยวิธีการ Reverse Transcription Recombinase Polymerase Amplification ร่วมกับ Lateral Flow Assay
บทคัดย่อ
ไวรัสสกุล Orthoflavivirus ส่วนใหญ่ประกอบด้วยไวรัสที่แพร่โดยแมลง (arthropod-borne viruses) ซึ่งสามารถติดเชื้อในสัตว์มีกระดูกสันหลังและก่อให้เกิดโรคที่รุนแรงในมนุษย์ เช่น ไข้เด็งกี ไข้ซิกา ไข้สมองอักเสบเจแปนนิส ไข้เวสต์ไนล์ และไข้เหลือง งานวิจัยนี้ได้พัฒนาวิธีการตรวจสอบอย่างง่ายและสามารถประยุกต์ใช้ภาคสนามได้ สำหรับการตรวจหาเชื้อไวรัส orthoflavivirus ที่ก่อโรคได้หลายชนิด โดยใช้เทคนิค recombinase polymerase amplification (RPA) ซึ่งได้ทำการประเมินไพรเมอร์ที่มีความจำเพาะต่อไวรัสสกุล Orthoflavivirus หลายชนิดที่ได้มีการศึกษามาก่อนหน้านี้ และได้ออกแบบไพรเมอร์คู่ใหม่คือ FlaviPath-F และ FlaviPath-R เพื่อตรวจสอบความเหมาะสมในการใช้กับการทดสอบแบบ RPA จากนั้นได้ทำการทดลองหาสภาวะการใช้งานที่เหมาะสม และวิเคราะห์หาความไวและความจำเพาะของไพรเมอร์ต่อเชื้อไวรัสกลุ่ม orthoflavivirus ที่ก่อโรค ผลการวิเคราะห์แบบ in silico พบว่าไพรเมอร์คู่ FlaviPath-F และ FlaviPath-R สามารถตรวจจับเชื้อไวรัส Orthoflavivirus ที่ก่อโรคได้ 36% ของสายพันธุ์ที่เลือกศึกษา โดยไม่เกิดการจับข้ามกับสายพันธุ์ที่ไม่ก่อโรค การทดสอบแบบ RPA สามารถเพิ่มจำนวนดีเอ็นเอไวรัสเด็งกี ไวรัสไข้สมองอักเสบเจแปนนิส ไวรัสซิกา และไวรัสเวสต์ไนล์ได้ นอกจากนี้ยังสามารถตรวจพบการติดเชื้อไวรัสเด็งกีและไวรัสซิกาในตัวอย่าง RNA ที่สกัดมาจากยุงได้ โดยการทดสอบแบบ RPA มีความไวสูง มีศักยภาพในการตรวจพบเชื้อไวรัสแม้มี RNA เพียงหนึ่งโมเลกุล แม้ว่าจำเป็นต้องมีการยืนยันเพิ่มเติมในกรณีที่ความเข้มข้นต่ำกว่าขีดจำกัดการตรวจจับที่ความเข้มข้น 104 RNA โมเลกุล งานวิจัยนี้เป็นรายงานฉบับแรกที่พัฒนาวิธีการตรวจเชื้อไวรัสกลุ่ม Orthoflavivirus ก่อโรคหลายชนิดในยุงพาหะโดยใช้เทคนิค RPA ซึ่ง RT-RPA-LFD ที่พัฒนาขึ้นนี้ เป็นเครื่องมือที่รวดเร็ว ประหยัดค่าใช้จ่าย และมีศักยภาพในการระบุพื้นที่เสี่ยงต่อการแพร่เชื้อไวรัสจากแมลงพาหะ ซึ่งช่วยสนับสนุนการเฝ้าระวังโรคไวรัสแบบเตือนภัยล่วงหน้าสำหรับป้องกันภัยคุกคามทางสาธารณสุขจากไวรัสที่แพร่โดยแมลง
 
งานวิจัยนี้เกี่ยวข้องกับSustainable Development Goals (SDG) ดังนี้
เป้าหมายข้อ 3 สร้างหลักประกันว่าคนมีชีวิตที่มีสุขภาพดีและส่งเสริมสวัสดิภาพสาหรับทุกคนในทุกวัย
3.3 ยุติการแพร่กระจายของเอดส์ วัณโรค มาลาเรีย และโรคเขตร้อนที่ถูกละเลย และต่อสู้กับโรคตับอักเสบ โรคติดต่อทางน้า และโรคติดต่ออื่นๆ ภายในปี 2573

Thayanukul, P., Vargas, R. E. M., Sujijun, K., Khumpeera, P., Suksawat, K., Wijegunawardana, N. D. a. D., Rijiravanich, P., Surareungchai, W., & Kittayapong, P. (2025b). Reverse transcription recombinase polymerase amplification-lateral flow assay for detection of pathogenic orthoflaviviruses in mosquito vectors. PeerJ, 13, e19820. https://doi.org/10.7717/peerj.19820